Sportpark / Burgemeester Damenpark Geleen

In 1930 kreeg Dirk Tersteeg van het gemeentebestuur van Geleen de opdracht een plan te maken voor twee sportterreinen: een sportterrein “met beplanting” nabij de Kummenaedestraat en een in Lindenheuvel. De keus voor Tersteeg lag voor de hand, hij was immers in die tijd al in Sittard bezig met het Stadspark. Vanwaar de behoefte om juist in die tijd een sportpark aan te leggen? De voornaamste reden was dat in de lager onderwijswet van 1920 gymnastiek een verplicht vak werd. Onder het mom van “een gezonde geest in een gezond lichaam” pleitte burgemeester Damen ervoor de jeugd ook buiten schooltijd tot sporten te stimuleren. Maar ook de mijnwerkers van de in 1926 geopende Staatsmijn Maurits moesten de gelegenheid krijgen in hun vrije tijd te gaan

sporten. Er waren dus gymnastiekzalen en sportterreinen nodig. De aanleg van Het Sportpark aan de Kummenaedestraat gebeurde eveneens in het kader van de werkverschaffing. Op 5 mei 1932 werd het park geopend door de gouverneur van Limburg baron van Hövell tot Westerflier. De opening werd groots aangepakt en onder de genodigden bevonden zich onder andere de consuls van Duitsland, België, Frankrijk en Polen, onderwijsinspecteurs, burgemeesters van Limburgse gemeenten en leden van de

Katholieke Jeugdcentrale Geleen. Deze laatste kreeg het beheer over de sportterreinen.

De naam Burgemeester Damenpark werd overigens pas in 1951 na het overlijden van de burgemeester aan het sportpark gegeven.

Van paardenrennen tot Pinkpop 

Oorspronkelijk ontwierp Tersteeg een volkspark met daarin enkele sportvelden. Uiteindelijk werd de uitvoering steeds groter en groeide het uit tot een omvangrijk sportpark. Het ontwerp omvatte naast enkele sportvelden een zeshonderdvijftig meter lange en vijfendertig meter brede grasbaan voor de paarden, motorsport en wielerwedstrijden, inclusief een overdekte tribune met duizend zitplaatsen. Onder de tribune werden kleedlokalen, wasgelegenheden, toiletten, paardenboxen en motorboxen ondergebracht. In 1941 raakte de tribune zwaar beschadigd door een bominslag en

moest deze weer herbouwd worden. Acht jaar later verving men de grasbaan door een sintelbaan voor atletiekwedstrijden. De sintels werden geleverd door de Staatsmijnen. Burgemeester Damen zag atletiek als “... een machtig middel voor de opvoeding van de jeugd en het tegengaan van de baldadigheid.” Later werd de baan geasfalteerd ten behoeve van de wielersport. In de winter kon het terrein gebruikt worden als natuurijsbaan.

Een veelzijdig programma van paardenrennen, speedwayraces, wielerwedstrijden, voetbalwedstrijden en andere sportevenementen trok vele duizenden toeschouwers. Naast wedstrijden vonden er in het Sportpark allerlei andere festiviteiten plaats, zoals een rodeoshow (1932), het Oud Limburgsch Schuttersfeest (1937) en het Maria Wagenspel Piëta van pater Jacques Schreurs (1938). De grote publiekstrekker werd het Pinkpopfestival, dat er van 1970 tot en met 1986 jaarlijks werd gehouden. Vanaf 1995 wordt er elk jaar op moederdag het festival Mama’s Pride georganiseerd In de jaren vijftig werden achter de tribune drie zwembassins aangelegd. In de jaren zeventig volgde een uitbreiding met een

nieuwe kunstijshal en een midgetgolfbaan. Vanaf de jaren tachtig vond nogmaals een ingrijpende uitbreiding plaats, die het Sportpark transformeerde tot het huidige Glanerbrook sportcomplex, een plek waar men vele takken van sport kan beoefenen en waar verscheidene sportverenigingen gehuisvest zijn. Het wandelpark De sportaccommodatie werd door Tersteeg geplaatst in een parkachtige omgeving met inheemse planten, een vijver, een kiosk, een speeltuin, volières en dierenverblijven. Om aan nieuwe bewoners voor deze verblijven te komen, werd eind

1933 het Burgers Dierenpark in Arnhem gevraagd een prijsopgave te geven. Er was volop keus: een paartje edelherten voor ƒ 150,-, wasbeertjes ƒ 15,-, vossen ƒ 5,- en flamingo’s ƒ 50,-. Vanaf de opening was het park een grote trekpleister en een echte ontmoetingsplek. Vele Geleners zullen zich herinneren dat ze als kind met hun ouders door het park hebben gewandeld, de eenden in de vijver hebben gevoerd of dat ze bij de dikke steen op de foto werden gezet. Op het zogenaamde “vrijerspaadje” hebben velen de eerste stappen op het liefdespad gezet. Alle uitbreidingen van het Sportpark legden echter een zware claim op het oorspronkelijke rustieke, landschappelijke beeld van het park zoals het door Tersteeg bedoeld was. Het parkgedeelte kreeg steeds meer een gesloten karakter en raakte in verval. In 1996 werd besloten tot een grondige renovatie. Het oude bomenbestand werd uitgedund, waardoor de openheid van het park weer terugkeerde. Vervolgens zijn er veel nieuwe bomen en struiken geplant en werden borders opnieuw ingeplant. Veel van de oorspronkelijke bouwkundige elementen zijn verdwenen, maar het kassahuisje op

de hoek van de Hendriklaan met de Irenelaan is behouden en is nu een gemeentelijk monument. De oude kiosk is weer in dezelfde stijl opgebouwd. De verschillende delen van het park zijn meer met elkaar verbonden en de oude zichtassen van Tersteeg zijn behouden gebleven. Het park sluit nu beter aan op de omgeving en maakt meer deel uit van de omliggende wijk. Deze veranderingen maken het park ruim en overzichtelijk, met een verwijzing naar het oorspronkelijke ontwerp van Tersteeg. 

Overige tuinontwerpen in Limburg 

Het is bekend dat Dirk Tersteeg, naast het Sittardse Stadspark en het Sportpark in Geleen, meerdere tuinen in Limburg op zijn naam heeft staan. Zo ontwierp hij in 1907 de tuin bij Kasteel Vliek in Ulestraten en maakte hij in de periode 1921-1929 ontwerpen voor verschillende particuliere tuinen in Roermond.

Dieneke Onderdelinden